Tussen hemel en aarde
Mozes schreef de tien geboden van God op twee stenen tafelen. Q
Op de eerste tafel stonden de geboden die betrekking hadden op de relatie met God en de tweede op de relatie tussen mensen.
Maar waar hoort het vijfde gebod? Je zou zeggen: “dat gaat over een menselijke relatie, dus op de tweede tafel”. Maar in de Joodse traditie is dat niet zo.
Het vijfde gebod — “Eer uw vader en uw moeder, opdat uw dagen verlengd worden in het land dat de HEERE, uw God, u geeft.” — roept vragen op.
Wat maakt ouders zo speciaal dat ze in de Tien Geboden genoemd worden, ja dat ze worden behandeld alsof ze op een voetstuk staan, en dat het eren van hen rijk beloond wordt?
De rabbijnen van de Talmoed leggen het als volgt uit: Omdat ouders Gods afgezanten op aarde zijn.
Ouders zijn de brug tussen God en de mensheid. Zij verwekken en bevallen van de volgende genratie, en begeleiden hun kind(-eren) in hun ontwikkeling. Dus wanneer je een ouder eert, is het alsof je God eert.
Ouders vormen ook de brug tussen het individu en de maatschappij. Binnen het gezin leert en oefent het kind de ethiek en moraal, de regels en het gedrag die nodig zijn om in de maatschappij te functioneren. Het eren van de ouders helpt het kind de sprong te maken van zichzelf (“de wereld draait om mij”), naar een beschaafd persoon in de maatschappij. Ouders zijn dus Gods afgezanten wanneer ze goede mensen opvoeden die goede samenlevingen opbouwen en onderhouden.
Het vijfde gebod is dan ook nauw verbonden met het derde: Gods Naam eerbiedigen. Als iemand Gods Naam oneer aandoet, dan trekt dat als een zuurdesem door het hele gezin en heeft consequenties voor de kinderen, kleinkinderen, ja zelfs achterkleinkinderen. Het is dus een enorme verantwoordelijkheid hoe wij onze kinderen voorgaan.
Wij eren onze ouders dus niet omdat ze “goed” zijn, of omdat ze meer achting verdienen in hunzelf. Nee, het is omdat zij de brug zijn tussen God en ons.
Maar wat als een vader of moeder slecht is? De kinderen de verkeerde kant opwijzen, of hen beschadigen in plaats van beschermen? Dan raken de kinderen verbitterd. Het beschadigt hun ziel, hun geloof in God.
Daarom waarschuwt Paulus daar ernstig tegen: “Vaders, terg uw kinderen niet, opdat zij niet moedeloos worden”. (Col. 3:21).
De Hebreeuwse term voor “eer” en “zwaar” is hetzelfde woord, “kabod”. Ouders eren kan een zware verplichting zijn. Maar als onze ouders ons de weg naar de de HEERE wijzen is er niets mooier dan dat.
Want de HEERE is goed,
Zijn goedertierenheid is voor eeuwig,
Zijn trouw van generatie op generatie.
(Ps. 100:5)